ÜLKEMİZİN KAYNAKLARI

IV. ÜNİTE

ÜLKEMİZİN KAYNAKLARI

Ekonomiyi Etkileyen Etmenler (Faktörler):

1- Coğrafi Etmenler

2- Doğal Kaynaklar

3- Teknolojik Gelişmeler

4- İhtiyaç ve İstekler

5- Devletin Katkısı ve Desteği



Tarımı Destekleyen Kurum ve Kuruluşlar:

1-Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü: Bitki ve hayvan üretimini artırmaya, ürünleri çeşitlendirmeye ve kaliteyi yükseltmek için uğraşır.

2-Tarım Kredi Kooperatifi: Üreticinin ürünlerini değerlendirmesini sağlar. Onlara destek sağlar.

3-Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO): Özellikle tahıl ürünlerin alım ve satışını yapar. Ürünlerin stoklanmasını ve korunması sağlar.

4-Ziraat Bankası: Üreticiye kredi vererek destekler.

5-Devlet Su İşleri (DSİ): Kurduğu bent, göl, baraj ve kanallarla sulamaya destek sağlar.



Yer Altından Yer Üstü Zenginliğine:

Maden: Yer altından çıkarılan değerli maddelere maden denir.

Rezerv: Madenin yer altındaki miktarıdır.

- Ülkemizde maden arama için Maden Tetkik Arama (MTA) kurulmuştur.

- Madenleri işletmek içinde Etibank kurulmuştur.



Türkiye’de Çıkarılan Önemli Madenler:

1- Bor: Ülkemiz dünyada bor yatakları bakımından en zengin ülkesidir. Marmara Bölgesinde Kütahya,Eskişehir ve Balık esir çevresinde çıkarılır.

Bor jet, roket yakıtı, sabun deterjan, lehim, fotoğrafçılık, tekstil, cam, kağıt gibi daha birçok eşya yapımında kullanılır. Geleceğin petrolü olarak adlandırılır.

2- Demir: Divriği (Sivas), Hekimhan, Hasan Çelebi (Malatya), çıkarıldığı önemli yerlerdir. Sanayi kuruluşları olmak üzere her alanda çok kullanılır.

3- Bakır: En çok Murgul(Artvin), Küre (Kastamonu), Maden (Elazığ) çıkarılır.

Elektrik, elektronik sanayi, mutfak eşya yapımı, süs eşyaları yapımında kullanılır.

4- Krom: En çok Guleman (Elazığ), Fethiye, Köyceğiz (Muğla)Elazığ, Eskişehir’de en çok çıkarılır.

Çeliği sertleştirmede de paslanmaz çelik yapımında kullanılır. Ülkemizde en çok çıkarılan madenlerin başında gelir.

5- Boksit (Alüminyum): Seydişehir , Akşehir (Konya), Akseki( Antalya) en çok çıktığı yerdir.Boksit madeni işlenerek alüminyum elde edilir. Elektrik-elektronik sanayi, uçak -otomotiv sanayi,inşaat sektörü ev eşya yapımında kullanılır.

6- Uranyum- Toryum: En çok Sivrihisar (Eskişehir) Salihli (Manisa), Eşme (Uşak) Çanakkale, Koçarlı’da çıkarılır. Nükleer enerjinin ham maddesidir.

-Diğer Madenler:Kurşun, Çinko, Wolfram, Nikel, Civa, Fosfat, Tuz, Kükürt, Barit, Zımpara, Mermer, Lületaşı ve Magnezyum diğer önemli madenlerdir.



Sanayi (Endüstri):

İşlenmemiş yada yarı işlenmiş maddelerin fabrikalarda işlenerek kullanılabilir hale getirilmesi faaliyetlerine sanayi (endüstri) denir.

Bir Yerde Sanayi Tesisi Açabilmek için Gerekli Şartlar:

1-Sermaye

2-Ham madde

3-Enerji

4-İş gücü

5-Ulaşım

6-Pazarlama



Enerji Kaynakları:

1-Güneş: Güneşten gelen ışık ve ısı sayesinde elde edilen enerjidir. Yenilenebilir enerji kaynağıdır.

2-Rüzgar: Rüzgarın gücünden elde edilen enerjidir. Yenilenebilir enerji kaynağıdır.

3-Hidroelektrik: Barajlardan suyun yüksekten akıtılması ile elde edilen enerji kaynağıdır. Yenilenebilir özelliktedir.

4-Jeotermal Enerji: Yer altından çıkan sıcak su kaynaklarıdır. Yenilenebilir.

5-Doğalgaz: Isınmada kullanılan enerji kaynağıdır. Yenilenemeyen enerji kaynağıdır. Ülkemizde doğalgaz Trakya’da ve Mardin- Çamurlu’da çıkar. Ancak bunlar ihtiyacımızın çok az kısmını karşılar.

6-Petrol: Önemli enerji kaynağıdır. Yakıt dışında poşet yapımı gibi bir çok alanda kullanılır. Ülkemizde petrol sadece Güneydoğu Anadolu Bölgesinde çıkarılır.( Batman, Siirt, Diyarbakır, Adıyaman). Yenilenemez.

7-Nükleer Enerji: Uranyum ve toryum madenlerinin atomlarının parçalanması yada birleştirilmesi ile

elde edilen enerjidir. Atom enerjisi de denir. Çok tehlikeli bir enerji kaynağıdır. Yenilenemeyen enerji

kaynağıdır.

8-Taş Kömürü: Ülkemizde sadece Zonguldak çevresinde çıkarılır. Çoğu demir-çelik fabrikalarında kullanılır.yenilenemeyen enerjidir.

9-Linyit: Buda bir kömür çeşididir. Ülkemiz linyit yönünden zengin yataklara sahiptir. Çıkarıldığı önemli bazı yerler: Afşin-Elbistan (Kahramanmaraş), Tavşanlı- Tunçbilek (Kütahya), Yatağan (Muğla), Soma (Manisa), Dodurga (Çorum) - Linyit En zengin enerji kaynağımızdır. Yenilenemeyen enerji

kaynağıdır.



Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP):

Fırat ve Dicle Nehirleri üzerinde yapımı öngörülen barajlar, hidroelektrik santralleri ve sulama tesislerinin yanı sıra tarımsal altyapı, ulaştırma, sanayi, eğitim, sağlık ve diğer sektörlerin gelişmesini ve hizmetlerini kapsayan entegre projedir.

** ****** Barajı, dolgu hacmi bakımından dünyanın 6. büyük barajı durumundadır. Aynı zamanda Avrupa'nın ve Türkiye'nin en büyük barajıdır.



Vergiler ve Yararları:

Ülkemizde para karşılığında yapmış olduğumuz işler ve almış olduğumuz hizmetler için kazançlarımızın bir bölümünü devletin işlerliğinin sağlanması maksadı ile devletimize vermektir.Bazı vergiler; gelir vergisi (kazanılan paradan alınan vergi), emlak vergisi (konutlardan alınan vergi), gümrük vergisi (Sınırdan giren çıkan ürünlerden alınan vergi), Motorlu araçlar vergisi,iletişim vergisi gibi…



Ormanlarımız:

Birçok ağaç ve canlı ve cansız varlıkların oluşturduğu topluluğa orman denir. ** Orman bakımından en zengin bölgemiz “Karadeniz Bölgesi”dir.

Ormanın Faydaları:

1- Yakacak ve hammadde kaynağıdır.

2- Yer altı sularını zenginleştirir.

3- Yağış miktarının artmasını sağlar.

4- Hava kirliliğini önler.

5- Doğal güzellikler sağlar.

6- Sıcağı ve soğugu dengeler.

7- Erozyonu engeller.

8- Çevreyi güzelleştirir.

9- Ülke savunmasında önemlidir.

10- Gezme ve dinlenme yeridir.

11- İnsanlara iş olanakları sağlar



MESLEK ve MESLEK SEÇİMİ

Kişinin geçimini sağlamak için sürekli yaptığı işe meslek denir.

-İnsanlar mesleklerini ilgi yeteneklerine göre seçmelidir. Eğer istemediği işte çalışırsa başarısız olur ve kendini geliştiremez.

Her öğrenci ileride ne olacağını düşünür, geleceği hakkında bazı planlar kurar. Başlangıçta bu planlar biraz hayalidir, fakat yaşın ilerlemesiyle beraber daha gerçekçi temellere dayandırılmaya başlanır. İlköğretimin 7. ve 8. Sınıfları meslek seçiminin gerçekçi temellere oturtulmasında önemli bir dönüm noktası veya başlangıcıdır Bu açıdan meslekler hakkında bilgi sahibi olmamız gerekir.



Bilgi Notu: Günümüzde bunu açıkça görmekteyiz. Örneğin; şu anda bir meslekte çalışan insanların % 70'ine yakını, yapmış olduğu mesleğin dışında bir okul mezunudur. Bu da mevcut durumu açıkça göstermektedir.



Öğrencinin meslekler hakkında doğru bir bilgiye sahip olması, öğrencinin meslek seçimi kararını şu yönlerden etkileyebilir;

1. Meslek seçimi öğrencinin o alanda, ileride iş bulma olasılığını belirler,

2. Meslek seçimi öğrencinin ileride ne derece başarılı olacağını belirler.

3. Meslek seçimi öğrencinin ileriki işinden hoşlanıp hoşlanmayacağını etkiler.

4. Meslek seçimi hayatın diğer yönlerini de etkiler.

5. Meslek seçimi demokratik bir toplumun insan gücünü nasıl kullanacağını etkiler.



Bir meslek hakkında neler bilinmelidir;

1. Meslek mensuplarının başlıca görevleri

2. Çalışma ortam

3. Çalışma koşullan

4. Yaş

5. Bedensel özellikler

6. Yetenekler

7. Mesleğe hazırlanma

8. İlk işe giriş

9, Meslekte ilerleme

10. Kazanç

11. İş bulma olanağı ve mesleğin geleceği



-Yanlış meslek seçiminde rol oynayan faktörler:

1- Ailenin yönlendirmesi

2- Çevreden etkilenme

3- Kişinin yeteneklerini tanımamış olma